Een mildere kijk op de dood
In 2009 is mijn vader overleden en ik merkte de jaren daarna beetje bij beetje dat mijn andere kijk op de dood het rouwproces draaglijker maakte. Voor mij betekent de dood namelijk niet het einde, maar een transformatie naar een nieuwe fase, een nieuw bewustzijn. Iemand is er fysiek niet meer, maar de ziel zal altijd blijven voortbestaan en zo blijft iemand dus voor altijd dichtbij. De dood is een natuurlijk onderdeel van wie we zijn als mens; het is een onlosmakelijk onderdeel van de cycli in de natuur.
Vandaag de dag is er in de samenleving een grote angst voor de dood; het lijkt soms alsof we niet meer dood mogen gaan. Daardoor ontstaat er verkramping. Als we milder en met meer liefde naar de dood kunnen kijken, kan dat veel rust geven en geloof ik ook dat mensen meer leven vanuit hun hart. Ik sta ervoor open om contact te maken met overleden mensen, sinds ik dat bewust doe ervaar ik telkens weer tekenen in mijn leven. Op jonge leeftijd ontstond die interesse al. Zo voel ik ook dat mijn vader er nog is. Hij is verlost van pijn en vrijer en blijer; dat geeft mij rust.
Rouw is rauw!
De klap van het verlies van iets of iemand die je dierbaar is, komt hard aan en kan je hele leven op zijn kop zetten. Bij sensitieve mensen kan zo’n rouwproces nog zwaarder zijn. Er zijn vanuit de huidige kennis over (hoog)sensitiviteit, stress en rouw verschillende redenen die erop wijzen dat rouw bij sensitieve mensen nog harder binnenkomt dan bij andere mensen.
De belangrijkste kenmerken van (hoog)sensitiviteit zijn de grotere hoeveelheid prikkels die binnenkomen en de diepgaande verwerking daarvan. Een groot verlies is een extreme stress-situatie, omdat het alles op zijn kop zet, en waarbij het brein heel veel externe maar ook interne prikkels, zoals hevige emoties, moet verwerken. Dat gebeurt bij iedereen en door de hevige emoties en de stress-reactie ontstaat bij iedereen overprikkeling. Door hun gevoeligheid voor die prikkels is de emmer bij sensitieve mensen sneller vol dan bij niet-sensitieve mensen en kost het meer tijd om de emmer ook weer leeg te laten lopen – terwijl er ondertussen steeds weer prikkels bij komen die verwerkt dienen te worden.
Afwijzingsgevoeligheid
Een verlies, of dat nu een overlijden van een dierbare is of een scheiding of het verlies van een baan, is een ultieme vorm van afwijzing. Voor het brein maakt het geen verschil of dat werkelijk zo is of dat het alleen maar zo voelt.
Vrijwel iedereen heeft in een rouwproces wel eens het gevoel van afwijzing, met intense woede en teleurstelling (“hoe kan hij / zij er nu zomaar tussenuit knijpen en me in de steek laten?!”) maar voor sensitieve mensen is dat volgens Dr. Alaine Aron sterker dan bij anderen. Sensitieve mensen hebben doorgaans ook nog een groot rechtvaardigheidsgevoel, dat in een rouwproces op eenzelfde manier wordt getriggerd: “het is niet eerlijk dat hij / zij er niet meer is, dat ik zonder hem / haar verder moet, dit hoort niet, dit mag niet”. Het kan zulke grote existentiële vragen oproepen, dat een depressie op de loer ligt.
Oude wonden
Uit onderzoek naar het geheugen blijkt bovendien dat iets wat grote impact heeft – als het ware in ons brein wordt ‘gekrast’. Bij sensitieve mensen lijken die krassen dieper en gedetailleerder te zijn: ze herinneren zich die gebeurtenis scherper. Dat heeft te maken met de activiteit van bepaalde hersengebieden. Herinneringen aan oud verlies worden bij ieder nieuw verlies opnieuw getriggerd. In de praktijk zien we dat juist bij sensitieve mensen oude pijn (verliezen, trauma, negatieve ervaringen) opnieuw de kop opsteekt bij een nieuwe wond. Tijd heelt die wonden niet. Dat moet je zelf doen door aan je eigen frequentie te werken. Samen kijken naar wat het verlies met jou doet, kan dus van cruciaal belang zijn.
Emoties nemen de overhand
Een derde kenmerk is wat Elaine Aron de ’emotionele intensiteit’ noemt: sensitieve personen hebben over het algemeen intensere emotionele reacties. Bij een ingrijpend verlies komen tal van emoties los: boosheid, verdriet, angst, opluchting, schuldgevoel. Op de meest onmogelijke momenten kunnen (hevige) emoties je overvallen. Dat is een normale stressreactie van het brein. Je rationale brein – helder nadenken – doet even niet meer mee. Bij sensitieve mensen is het risico hoger dat ze meer tijd nodig hebben om emoties en opgeslagen trauma in het lijf te verwerken. Emoties aanvaarden en doorleven is een belangrijke rouwtaak, erin blijven hangen is niet gezond. Dat kan leiden tot gestagneerde rouw.
Geïnspireerd door Rouw- en verliescoach Natascha Kayser